سرطان دهانه رحم یک بیماری بسیار شایع در زنان است، بطوریکه می توان گفت چهارمین سرطان کشنده در بین زنان می باشد. سرطان دهانه رحم، رشد بی رویه سلول های سرطانی و بدخیم در رحم می باشد. شاید ویروس عامل اصلی بیماری سرطان دهانه رحم باشد.
این ویروس ها معمولا در آلت تناسلی مرد موجود می باشند و در آمیزش جنسی به زن انتقال یافته و به مدت زمان درازی در بدن زن نهفته می ماند تا اینکه به تدریج باعث عفونت دهانه رحم و تبدیل آن به سلول های سرطانی شود. البته ممکن است این ویروس ها به خودی خود از بین بروند و هیچ گونه آسیبی به رحم وارد نکنند.
استفاده وسیع از بیماریابی که به وسیله ی تست پاپ اسمیر یا تست سلول شناسی دهانه رحم امکان پذیر است، باعث کاهش 70درصد مرگ ومیر ناشی از سرطان دهانه رحم طی 50 سال اخیر در کشورهای پیشرفته شده است؛ درحالیکه در کشورهای درحال توسعه به دلیل عدم اطلاع از روش بیماریابی ودر مواقعی ، عدم امکان انجام آن به صورت گسترده در سطح جامعه ، کاهش مرگ ومیر ناشی از سرطان دهانه رحم به این اندازه نیست.
علائم ابتلا به سرطان دهانه رحم
ممکن است در مراحل اولیه این بیماری هیچ گونه علامتی بروز پیدا نکند، اما ممکن است برخی از علائم به تدریج قابل ملاحظه شود. از آنجایی که معمولا علائم ابتلا به بیماری های زنان تقریبا مشابه و بسیار نزدیک هم هستند توصیه می شود در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر فورا به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
- درد مزمن در پایین کمر
- ورم یک یا هر دو پا به دلیل ناشناخته
- احساس درد شدید هنگام آمیزش جنسی
- خونریزی شدید، که معمولا این خونریزی در بازه زمانی بین دو قاعدگی اتفاق می افتد.
- قاعدگی طولانی
- اختلالات ادراری، از جمله احساس درد هنگام دفع ادرار یا احساس عدم تخلیه مثانه بطور کامل و… .
- یبوست
- ترشحات زرد یا قهوه ای رنگ واژنی که حتی ممکن است آمیخته به خون باشد.
- درد شدید لگن
- بی اشتهایی و کاهش شدید وزن
شیوع سنی سرطان دهانه رحم در سنین 45-50 سالگی است . سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه کاملا بدون علامت بوده وتنها با بررسی سلولهای ریزش کرده از دهانه ی رحم (تست پاپ اسمیر) قابل تشخیص است. در مراحل پیشرفته ی بیماری شایع ترین شکایت ، خونریزی غیر طبیعی واژینال است. این خونریزی ممکن است به صورت خونریزی بین دو عادت ماهیانه ، خون ریزی پس از نزدیکی و یا خونریزی پس از دوش وارژینال باشد. گاهی ترشحات بدبو ، رقیق وخونی نیز وجود دارد.
در مراحل پیشرفته ی بیماری فشار یا درد لگنی وجود دارد . انتشار تومور سرطانی به عروق لنفاتیک اطراف رشته های عصبی باعث درد میشود که به صورت درد سیاتیک است، همچنین در مراحل پیشرفته اختلال کار روده ، مثانه، و ورم در پاها دیده می شود.
دلایل ابتلا به سرطان دهانه رحم
تا کنون دلیل اصلی ابتلا به این بیماری شناخته نشده است اما ممکن است این بیماری با عفونت های ویروسی ارتباط داشته باشد. ویروس پاپیلومای انسانی یا همان زگیل ناحیه تناسلی می تواند عامل ایجاد این بیماری باشد. اگر این نوع ویروس برای چند سال در بدن انسان باقی بماند باعث آسیب دیدن بافت های بدن شده و به تدریج برخی از سلول ها را در رحم به سلول های سرطانی تبدیل خواهد کرد. ضعف سیستم ایمنی مثل ایدز و مصرف داروهای کاهش دهنده سیستم ایمنی بدن و عامل وارثتی و ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به سرطان دهانه رحم دارد.
عوامل دیگر شامل:
- شروع رابطه جنسی در سنین پایین
- داشتن شرکای جنسی متعدد
- داشتن شریک جنسی با روابط جنسی متعدد
- استعمال سیگار
- وجود بیماری های مقاربتی به خصوص ویروس پاپیلوما (خصوصاً سوش 18 ـ 16 )
- مصرف قرص های جلوگیری از بارداری به مدت طولانی (طولانی تر از 5 سال )
- ابتلا همسر به سرطان آلت تناسلی و پروستات
آیا عامل ویروسی یا باکتریایی خاصی در سرطان دهانه رحم شناخته شده است؟
بله، عامل ایجاد کننده سرطان دهانه ی رحم و ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم ، ویروسی بنام ویروس پاپیلوم انسانی است که در اثر مقاربت جنسی منتقل می شود . طی 15الی20 سال اخیر شواهد فراوانی برنقش ویروس پاپیلوم انسانی در ایجاد سرطان دهانه رحم وضایعات پیش سرطانی قبل از آن تاکید داشته است .
تا کنون بیش از 60نوع از این ویروس شناخته شده است که حداقل 20 نوع آن در دستگاه تناسلی وجود دارند ومطالعات متعددی همراهی این ویروس وسرطان دهانه رحم را نشان داده اند. این ویروس به طور کلی به 3 گروه تقسیم بندی میشود:
- گروه با خطر کم که شامل انواع 6،11،42،43،44 ویروس پاپیلوم انسانی است که در ایجاد زگیل تناسلی نقش دارند.
- گروه با خطر متوسط که شامل ویروسهای نوع 31،33،51،35،52 پاپیلوم انسانی است.
- انواع خطر ناک شامل 16،18،45،46 است.
عمده خطر ایجاد سرطان دهانه رحم متوجه آلودگی با ویروس شماره 16-18 پاپیلوم انسانی است؛ بطوریکه ثابت شده است خطر نسبی ایجاد سرطان با این دو ویروس 11درصد وعفونت ناشی از سایر انواع معادل 5/3 درصد است.
عامل مستعد کننده غیر جنسی سرطان دهانه ی رحم کدامند؟
اعتیاد بیمار ویا همسر وی به سیگار ، احتمال سرطان دهانه رحم را بیشتر می کند. عامل دیگر رژیم وعادت غذایی است؛ بطوریکه کمبود ویتامین A و C و فولات باعث استعداد بیشتر ابتلا به سرطان دهانه رحم شده ودر نتیجه استفاده از رژیمهای غذایی حاوی این مواد پروتئینی باعث پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم میشود.
سطح اجتماعی – اقتصادی پائین و عدم رعایت بهداشت نیز از عوامل مستعد کننده این نوع سرطان است .ارتباط استفاده از قرصهای پیشگیری از بارداری و بروز سرطان دهانه ی رحم ثابت نشده است؛ اگر چه مطالعات نشان داده اند که استفاده طولانی مدت از قرصهای پیشگیری از بارداری خطر ابتلا به سرطان دهانه ی رحم را 3/1 برابر نسبت به افرادی که از روشهای ممانعتی پیشگیری از بارداری استفاده می کنند، افزایش میدهد.
بیشتر بخوانید: پرسش و پاسخ در مورد سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه ی رحم بیشتر در چه سنینی بروز می کند؟
اوج شیوع تغییرات اولیه در مراحل پیش سرطانی در سنین 38 ـ 35 سالگی است ولی بیشترین شیوع سرطان درسنین 48 ـ 45 سالگی است . با این وجود بیماری می تواند حتی در دهه دوم زندگی و در دوران حاملگی نیزبروز کند.خوشبختانه سرطان دهانه ی رحم جزء آن دسته از بیماری ها است که دوره ی تبدیل از مراحل ابتدای آن تاظهور سرطان زمانی نسبتاً طولانی است .
به نحوی که از مرحله ی دیسپلازی که زودرس ترین تغییر سلولی قابل تشخیص است تا مرحله ی سرطان محدود حدود 5 سال است و از این مرحله تا سرطان مهاجم حدود 10 ـ 7 سال طول می کشد و حدود 95 % بیمارانی که در مراحل ابتدایی قرار دارند در صورت تشخیص به موقع قابل درمان هستند .
تشخیص سرطان دهانه رحم
تست پاپ اسمیر یک آزمایش ساده و بدون درد می باشد که در آن سلول های داخل یا اطراف رحم برداشته شده و سپس نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی جهت تشخیص سرطان فرستاده خواهد شد.